MUZEALNICY PISZĄ O...

Kasa fiskalna NCR ze zbiorów Muzeum Ziemi Bieckiej 

Chociaż obowiązek posiadania kas fiskalnych przez podmioty prowadzące działalność handlową pojawił się stosunkowo niedawno, to nieliczne grupy przedsiębiorców, wykorzystywały je już w pierwszych latach XX wieku. Należeli do nich aptekarze, którzy z racji wykonywanego przez siebie zawodu byli obyci z nowinkami – nie tylko ze świata medycyny, ale również technologii. Dlatego też pierwsze kasy fiskalne w Galicji pojawiły się właśnie w aptekach. Automatyczna rejestracja obrotu ułatwiała liczenie dziennego utargu a dalej i  prowadzenie księgowości, dając tym aptekarzowi możliwość w większej mierze oddania się praktyce.  
Jako pierwszy na świecie kasę mechaniczną opatentował w 1884 roku John H. Patterson i w tym samym roku ruszyła ich produkcja w należącej do niego firmie „National Cash Register Company” z siedzibą Dayton w stanie Ohio. Tworzone pod marką „National” kasy bardzo szybko podbiły rynek amerykański, a pod koniec wieku – również europejski. W Wiedniu, na Kärntnerstraße 12, otworzono filię kompani, która zajmowała się dystrybucją kasw krajach koronnych Monarchii habsburskiej. Produkowane w USA partie kas były już fabrycznie przystosowane dla rynku austro-węgierskiego – posiadały m. in pulpity z odpowiednim znakowaniem austriackiego systemu monetarnego. Pod marką patentową „National” w Europie kasy produkowało kilka firm, m. in. niemiecki koncern stalowy „Friedrich Krupp AG” czy „Anker-Werke” z Bielefeldu.

Eksponowana kasa typu 79 – nr seryjny 464122 pochodzi z wiedeńskiej filii NCR, skąd trafiła do którejś z aptek Podkarpacia, gdzie wykorzystywana była był do lat 60. XX wieku. Bogato zdobiony korpus kasy wykonany został z metalu, który osadzono na drewnianej, płaskiej podstawie. Od strony sprzedawcy, na pulpicie w okresie międzywojennym zmieniono z znakowanie z austriackich koron i halerzy złotówki i grosze, natomiast od strony klienta pozostawiono w pierwotnej formie. Charakterystycznym elementem kas „National” jest piktografia dłoni z palcem wskazującym na kwotę będącą wynikiem obliczeń urządzenia.   

Damian Nowak