DO POCZYTANIA

Kasa fiskalna NCR ze zbiorów Muzeum Ziemi Bieckiej 

Chociaż obowiązek posiadania kas fiskalnych przez podmioty prowadzące działalność handlową pojawił się stosunkowo niedawno, to nieliczne grupy przedsiębiorców, wykorzystywały je już w pierwszych latach XX wieku. Należeli do nich aptekarze, którzy z racji wykonywanego przez siebie zawodu byli obyci z nowinkami – nie tylko ze świata medycyny, ale również technologii. Dlatego też pierwsze kasy fiskalne w Galicji pojawiły się właśnie w aptekach. Automatyczna rejestracja obrotu ułatwiała liczenie dziennego utargu a dalej i  prowadzenie księgowości, dając tym aptekarzowi możliwość w większej mierze oddania się praktyce.  
Jako pierwszy na świecie kasę mechaniczną opatentował w 1884 roku John H. Patterson i w tym samym roku ruszyła ich produkcja w należącej do niego firmie „National Cash Register Company” z siedzibą Dayton w stanie Ohio. Tworzone pod marką „National” kasy bardzo szybko podbiły rynek amerykański, a pod koniec wieku – również europejski. W Wiedniu, na Kärntnerstraße 12, otworzono filię kompani, która zajmowała się dystrybucją kasw krajach koronnych Monarchii habsburskiej. Produkowane w USA partie kas były już fabrycznie przystosowane dla rynku austro-węgierskiego – posiadały m. in pulpity z odpowiednim znakowaniem austriackiego systemu monetarnego. Pod marką patentową „National” w Europie kasy produkowało kilka firm, m. in. niemiecki koncern stalowy „Friedrich Krupp AG” czy „Anker-Werke” z Bielefeldu.

Eksponowana kasa typu 79 – nr seryjny 464122 pochodzi z wiedeńskiej filii NCR, skąd trafiła do którejś z aptek Podkarpacia, gdzie wykorzystywana była był do lat 60. XX wieku. Bogato zdobiony korpus kasy wykonany został z metalu, który osadzono na drewnianej, płaskiej podstawie. Od strony sprzedawcy, na pulpicie w okresie międzywojennym zmieniono z znakowanie z austriackich koron i halerzy złotówki i grosze, natomiast od strony klienta pozostawiono w pierwotnej formie. Charakterystycznym elementem kas „National” jest piktografia dłoni z palcem wskazującym na kwotę będącą wynikiem obliczeń urządzenia.   

Damian Nowak